Jeżówka na Twój układ odpornościowy

Dlaczego warto w okresie jesienno-zimowy korzystać z naturalnych sposobów pobudzania układu odpornościowego?

Wiemy, że środki farmaceutyczne nierzadko mogą powodować efekty uboczne i są bardzo jednokierunkowe w działaniu. Szczepionki są tylko na określoną chorobę i do tego ukierunkowane na jedne konkretny szczep, np. na wybrany typ wirusa grypy. Niekoniecznie na ten, który akurat panuje w naszym regionie, mieście, pracy, szkole czy przedszkolu. Jest również mała szansa, że wśród tylu wielu wirusów wywołujących na przykład biegunkę (głównie mam tu na myśli rotawirusy i popularne szczepienia na nie) akurat trafi nam się ten na który zaszczepiliśmy nasze dziecko. Warto wiedzieć, że podstawowe leki podawane podczas przeziębienia czy grypy, w tym wszelkie środki farmaceutyczne, aplikuje się tylko w celu złagodzenia objawów choroby, np. środki zbijające temperaturę czy tabletki na ból gardła lub głowy. Nie mają one na celu obrony przed wirusem, czy też walki z nim. Również ważne jest, że silniejsze syropy na rozrzedzenie wydzieliny w drogach oddechowych czy na zahamowanie uporczywego kaszlu nie są obojętne dla naszego zdrowia czy układu nerwowego. Wiele skutków ubocznych jest wymienionych w ulotce danego specyfiku i nie są one tajemnicą, choć niewielu z nas zwraca na nie uwagę. W takim świetle wydaje się logiczne, że w sezonie spadku odporności lub zmian naszego środowiska gdzie mamy kontakt z nowymi osobami (jak żłobek, przedszkole, szkoła, czy szpital) potrzebujemy sprawnie działającego układu immunologicznego. Takiego, który będzie potrafił się szybko zmobilizować w momencie zagrożenia, aby nie doprowadzić do rozwoju choroby. Lepiej efektywnie odpierać atak i mieć zawsze gotową obronę organizmu niż przechodzić męczącą chorobę i długo „sprzątać” po efektach infekcji, której następstwem mogą być powikłania jak długo trwający kaszel czy zakażenie bakteryjne.

Odporność - czy można coś w tym kierunku zrobić?

Dobrze wiedzieć, że nasz układ immunologiczny można pobudzić już wcześniej, aby wzbudzić wrodzoną odporność naszego organizmu. Jest to bardzo korzystne szczególnie przed okresem powszechnych zachorowań na grypę czy przeziębienie. Nie podlega wątpliwości, że od wieków ludzkość korzysta z wrodzonego układu odpornościowego, gdyż jest to główny i dominujący system broniący swojego gospodarza, czyli nas. Właściwie to od jego sprawności zależy jak przechodzimy wszelkie choroby. Ponieważ układ immunologiczny działa na kilku poziomach mikroorganizmy muszą najpierw pomyślnie przejść lub przeniknąć barierę zewnętrzną: mechaniczną (np. skóra); chemiczną (np. wydzielane peptydy antybakteryjne jak ß-defensyny przez skórę czy drogi oddechowe); czy biologiczną (jak bakterie w przewodzie pokarmowym czy drogach moczowo-płciowych). Gdy tak się stanie uruchamiana jest w naszym ciele tzw. odpowiedź nieswoista. Jej szybkość zależy od wrodzonego układu immunologicznego danej osoby. Dopiero gdy patogeny uniknął tej odpowiedzi do akcji wkracza adaptacyjny układ odpornościowy, czyli odpowiedź swoista.

Czym wzbudzić nieswoistą (tą wrodzoną) odpowiedź układu odpornościowego?

Receptę znajdziemy w pożywieniu, a konkretniej w ziołach. Do naturalnych i stosowanych od pokoleń roślin, które zapobiegają i leczą przeziębienie oraz grypę należą różne gatunki jeżówki (Echinacea), czarny bez (Sambucus nigra - będącego głównym składnikiem prepartu Samburex), czosnek (Garlic), żeń-szeń (Panax), koci pazur (vilcacora, Uncaria tomentosa), traganek błoniasty (Astragalus membranaceus) czy ekstrakt z liści oliwki europejskiej (oleuropeina z liści oliwki europejskiej). Również warto wspomnieć, że bardzo znany ze swych właściwości immunomodulujące jest roślina o nazwie Pau D'Arco (napar jest sporządzany z wewnętrznej części kory drzewa Tabebuia impetiginosa oraz wielu innych gatunków drzew z rodzaju Tabebuja). Nas dziś jednak najbardziej interesuje jeżówka i jej wpływ na układ immunologiczny człowieka. Poniżej znajdują się dostępne i zebrane przeze mnie informacje, które pochodzą z literatury naukowej i popularnonaukowej.

Co wiemy na temat jeżówki?

Różne gatunki Echinacea ze względu na swoje niezwykle cenne właściwości lecznicze były od dawna i nadal są najbardziej cenionymi roślinami przez kolejne pokolenia tradycyjnych zielarzy. Spośród 9 znanych gatunków szczególnie dużym zainteresowaniem cieszą się trzy: jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea), jeżówka wąskolistna (Echinacea angustifolia) oraz jeżówka blada (Echinacea pallida). Dawniej rdzenni Amerykanie bardzo doceniali uzdrawiające działanie jeżówki i używali jej do łagodzenia bólów zębów, kaszlu, bólów gardła i brzucha, a także do leczenia infekcji, zwalczania gorączki, przy opatrywaniu ran i ukąszeniach węży. Współcześnie Echinacea jest niewątpliwie najbardziej popularnym ziołowym preparatem, który stosuje się w profilaktyce i leczeniu przeziębienia oraz grypy, a także do wzmacniania układu odpornościowego. Do lat pięćdziesiątych XX w. w amerykańskich aptekach sprzedawano właśnie Echinaceę (co miało miejsce przed popularnością antybiotyków). Ciekawe jest, że w jeżówce znajduje się wiele związków, jednak wszystkie składniki aktywne nadal nie są znane, a sama roślina cieszy się dużym zainteresowaniem w świecie naukowym ze względu na swój korzystny wpływ na układ odpornościowy.

Wielostronne działanie jeżówki na układ odpornościowy z punktu naukowego

Według licznych badań różne gatunki Echinacea wykazują właściwości immunostymulujące. Zarówno jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea) jak i jeżówka wąskolistna (Echinacea angustifolia) potrafią aktywować wrodzoną odpowiedź immunologiczną typu komórkowego i typu humoralnego oraz układ dopełniacza (spełnia on ważną rolę we wrodzonych, humoralnych mechanizmach nieswoistej odpowiedzi odpornościowej) . Wykazano, że polisacharydy z E. purpurea w badaniach in vitro korzystnie stymulują fagocyty (komórki pożerające intruzów) oraz uwalnianie interleukiny-1 (IL-1) mającej kluczowe znaczenie w wielu procesach zapalnych. W wielu badaniach zaobserwowano również, że arabinogalaktany pochodzące z E.purpurea indukują, zależne od dawki, uwalnianie czynnika martwicy nowotworu (TNF-?) z makrofagów otrzewnowych. W innych doświadczeniach glikoproteiny, znane jako białka bogate w arabinogalaktan wyizolowane z E.pallida, wykazują wyraźne działanie immunomodulujące poprzez stymulowanie wytwarzania przeciwciał (igM) oraz przez podział tworzenie nowych limfocytów w układzie odpornościowym.

Dotąd z jeżówki wyizolowano wiele aktywnych biologicznie związków, które nie tylko działają immunostymulująco, ale również wykazując działanie antyseptyczne i przeciwzapalne. Najważniejsze z nich to: alkamidy, polisacharydy (arabinoramnogalaktan, heteroksylany), pochodne kwasu kawowego i chinowego (kwas cykoriowy), glikozydy fenolowe (echinakozyd) i flawonoidy (kwercetyna, kempferol, rutozyd).

Wybrane związki zawarte w jeżówce mają następujące działanie:

• hydrofilowe ekstrakty – stymulują fagocytozę (pożeranie ciał obcych przez komórki układu odpornościowego) , powodują wzrost wydzielania TNF-?, IFN-ß i rodników tlenowych,
• alkamidy (np. izobutylamid) – biorą udział w stymulacji fagocytozy i hamowania cyklooksygenazy co zmniejsza odczyny zapalne jak przy stosowaniu np. aspiryny,
• heteroglikany – aktywują makrofagi u myszy, szczurów i ludzi (np. wzmaganie cytotoksyczności przeciwko komórkom nowotworowym oraz Candida albicans, Leishmania (leiszmanioza), Listeria monocytogenes (bakteria – listeroza),
• kwas kawowy i echinakozydy – są zmiataczami wolnych rodników, chronią błony komórkowe przed oksydacją a więc i starzeniem komórki.
• kwercetyna – wykazuje szerokie właściwości antyoksydacyjne, antynowotworowe i przeciwzapalne. Jako przeciwutleniacz spowalnia starzenie komórkowe. Hamuje ona również niekontrolowane podziały komórkowe

Wiadomo również , że preparaty z jeżówki działają przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie. Za najsilniejsze działanie immunostymulujące odpowiedzialne są polisacharydy oraz izobutyloamidy. Aktywują one komórki naszego układu immunologicznego poprzez wzrost liczby leukocytów i nasilenie pożerania intruzów przez makrofagi i granulocyty. Związki te odpowiadają też za hamowanie tworzenia się prostaglandyn i leukotrienów, stanowiących mediatory stanu zapalnego oraz indukcję cytokin pro- i przeciwzapalnych. Natomiast w badaniach, gdzie testowano ekstrakt alkoholowy z jeżówki, opisano, że lipofilne amidy, alkamidy i pochodne kwasu kawowego, wpływają na układ immunologiczny poprzez stymulowanie fagocytozy neutrofili wielojądrzastych.

Badanie siły odpowiedzi immunologicznej po zastosowaniu jeżówki (Echinacea)

Aby sprawdzić pozytywny wpływ jeżówki na odporność przeprowadzono randomizowane badanie z podwójnie ślepą próbą, które kontrolowano za pomocą placebo. Czyli nikt z badanych (jak również badających), nie wiedział komu podano placebo a komu preparat z jeżówką. Czas trwania doświadczenia wynosił cztery tygodnie i w tym czasie określano aktywność immunologiczną różnych preparatów Echinacea oraz arabinogalaktanu z modrzewia w porównaniu z placebo. Okazało się, że nastąpił znaczący (niemla ¼) wzrost properdyny (białka w surowicy użytego jako markera do oceny odpowiedzi immunologicznej) w porównaniu do osób otrzymujących ślepa próbę oraz o niemal 20% procent w przypadku przyjmowania kombinacji E. purpurea, E. angustifolia i arabinogalaktanu z modrzewia. W przypadku badanych przyjmujących ślepą próbę (placebo) nie zauważono jakiegokolwiek wzrostu. Z doświadczenia wynika, że mieszanka składająca się z jeżówki purpurowej i jeżówki wąskolistnej zwiększa siłę odpowiedzi immunologicznej o 21 procent w porównaniu do kontroli!

Dalsze badania kliniczne na chorych

W przypadku badań klinicznych, gdzie badano wpływ Echinacea na redukcję i czas trwania objawów związanych z przeziębieniem, grypą i innymi ostrymi zakażeniami układu oddechowego okazało się, że rezultaty potwierdzają pozytywne działanie jeżówki. W pierwszym badaniu przeziębieni pacjenci, którzy brali preparat z jeżówki oznaczali swoje objawy na 10-punktowej skali (0 = minimalna; 9 = maksimum) o 23,1 procent niżej w porównaniu z grupą placebo, czyli czuli się lepiej od innych chorych. W drugim bardzo podobnym badaniu, które objęło 150 dorosłych pacjentów, naukowcy zaobserwowali zmniejszenie nasilenia objawów i wzrost liczby wszystkich białych krwinek układu odpornościowego: monocytów, neutrofili i komórek NK w grupie biorącej Echinaceę w porównaniu z placebo. Natomiast w innych badaniach sprawdzono wpływ jeżówki na czas trwania choroby. W tym celu przeprowadzono badanie z podwójnie ślepą próbą, gdzie 80 dorosłym uczestnikom losowo podzielonym podawano ekstrakt ziołowy z E.purpurea lub placebo od momentu wystąpienia objawów przeziębienia aż do ich ustąpienia. Okazało się, że w grupie przyjmującej Echinacea średni czas trwania choroby był krótszy i wynosił 6 dni w porównaniu do 9 dni w grupie placebo.

Czy warto zatem stosować preparaty zawierające jeżówkę w swym składzie?

Zdecydowanie tak. Stosowano je od bardzo dawna, gdy nie było jeszcze naszej konwencjonalnej medycyny, co sugeruje że są sprawdzone przez wiele milionów osób. Dzisiejsze badania naukowe dają wiele dowodów na jej stymulujący wpływ na układ immunologiczny oraz skracanie czasu trwania choroby. Wydaje się, że uzasadnione jest stosowanie preparatów z jeżówki profilaktycznie jak i leczniczo przede wszystkim w przeziębieniach i grypie. Z literatury naukowej wiadomo, że są to bezpieczne leki ziołowe i rzadko dają reakcje alergiczne. Zaleca się zażywanie preparatów z Echinacea nie dłużej niż 6 tygodni (przeciwwskazania to m.in. gruźlica i stwardnienie rozsiane). Co interesujące obecnie specyfiki z jeżówki są bardzo popularne w USA i Kanadzie, a w Europie szczególnie w Niemczech.

Artykuł napisany na podstawie literatury naukowej i popularnonaukowej. Bibliografia u autora. Wszelkie prawa zastrzeżone.

Samburex - najwyższy poziom odporności


Wysoki koncentrat bzu czarnego połączonego z zielem Jeżówki purpurowej, korzeniem Jeżówki wąskolistnej oraz Tragankiem błotnistym.Odnajdziesz tu również witaminę C oraz cynk.

VirAgo - odporność na 100%


Jeden preparat łączycy w sobie znakomite właściwości jezówki purpurowej, Pau d'Arco czy Ekstrakt z kociego pazura (Vilcacora). Wszystko to dla najlepszego efektu wzbogacone cynkiem oraz lizyną.